temple sculpture Glossary గుడి నిర్మాణ పదాల 80 పదకోశం

 āmalaka ‘myrobolan fruit’; crowning member of latina Nāgara temples

aṇḍa ‘egg’; spire

anekāṇḍaka ‘not one-spired’; multi-spired

aṅga principal vertical or horizontal division of temple structure

antarāla covered space in front of sanctum door

antarapaṭṭa recessed band between mouldings

aṣṭamaṅgala eight auspicious symbols

āyāgapaṭa decorated Jain altar

bālapañjara vertical recess between corner and flanking bands of some latina

superstructures, decorated with pañjara niches and pillarets

bhadra central wall-division; offset

bhadrāvalocana open or screened balcony used as central offset, usually of a sāndhāra

temple

bhiṭṭa plinth course

bhūmi ‘earth’, level; storey

bhūmi-āmalaka ribbed stone marking each storey of a Nāgara superstructure

bhūmi-khaṇḍa platform-segment made up of cornices supporting bhūmi-āmalaka

bhūmi-prāsāda square temple-type with simple storeys of cornices

bodhisattva Buddha-to-be

caitya object used as focus of worship; barrel-vaulted hall with stūpa;

dormer-window decorative motif

cakra wheel, discus; focus of meditation

candraśālā dormer-window decorative motif

catuṣkī unit/bay of four pillars

cippikā minor cyma moulding

dhotī wound-cloth lower garment

dvaja sceptre

dvi-aṅga having two planes of offset (a triratha wall)

ghaṇṭā bell-shaped finial

garbha womb

garbhagṛha womb-chamber, sanctum

ghaṭapallava vase-and-foliage motif

gūḍhamaṇḍapa closed hall

jagatī plinth; basement platform

jāla grille; grilled window

jāli mesh design

jambu tree, probably Jackfruit

jambu-dvaja sceptre with Jackfruit pattern; tree at center of human-inhabited

southern continent in early cosmography

Jambudvīpa southern inhabited continent in early cosmography

jīrṇoddhār sacred rebuilding, replacement

kalaśa pot-shaped torus moulding; pot-shaped finial

80 glossary of architectural terms

kañjūr sedimentary tuffa stone

kapota quarter-round moulding

kapotapālī cyma-eave cornice

karṇa corner wall-division

karṇāmalaka corner āmalaka in Nāgara superstructure

karṇa-kūṭa square corner aedicula of superstructure

khaṇḍa segment of curved spire; see bhūmi-khaṇḍa

khura bottom ‘hoof’ moulding of vedībandha

kīrttimukha ‘face of glory’ decorative motif

kumbha high base moulding with curved shoulder above khura

kūṭa square aedicula

kūṭina superstructure-type with corner aediculae

latā ‘creeper’; vertical band or spine of śikhara

latina superstructure-type with vertical spines

liṅga ‘sign’; pillar-like emblem of Śiva

madhalatā middle band of śikhara

maṇḍala diagram used for planning or meditation

maṇḍapa pillared hall

maṇḍir temple

miḥrāb central niche on the back wall of a mosque marking the direction of

Mecca

mela fair, festival

minār tower

mūlaprāsāda central temple in a complex

Nāgara generic name for temples with a variety of North-Indian spires (primarily latina and śekhari)

navāṇḍaka nine spired

pañcāṇḍaka five spired

pañcaratna five ‘jeweled’; pañcāṇḍaka

pañjara niche pattern resembling front of an apsidal shrine; central band of a

latina tower; see bālapañjara

paṅkti register supporting lower towers of an anekānḍ ̣aka śikhara

paṇṇa-pacchi Prakrit: ‘full pouch’

phāṁsanā pyramidal roof-type; wedge-shaped tier of pyramidal roof-type

prāggrīva walled space in front of sanctum

prāsāda ‘palace, mansion’; temple

pratibhadra sub-offset flanking bhadra

pratilatā band in latina śikhara flanking madhyalatā

pratiratha wall-offset between karṇa and bhadra

pūrṇaghaṭa vase-of-plenty decorative motif

puṣpa flower

puṣparatna floral diamond decorative motif

ratna ‘jewel’; later Bangali type of temple

ribāṭ outpost ‘dedicated to the monastic and missionary fighters of the

faith’

sāndhāra having an enclosed ambulatory

śekharī compacted multi-spired Nāgara superstructure

śikhara ‘top-knot’; spire, superstructure; in South India, the domed structure

crowning the temple’s storeys

skamba prop, support, pillar; fulcrum of the universe

śṛṅga spirelet

sthānakvāsī non-temple-worshiping

sthānu immovable trunk, stake, post, pillar

glossary of architectural terms 81

stūpa tumulus; solid hemispherical ritual structure used by Buddhists and

other sects

śukhanāsa fronton or antefix above vestibule in front of the sanctum

śūrasena pediment made up of a large candraśālā-window, usually with lateral

half-candraśālās

tālapatra plam-leaf decorative motif

toraṇa gateway

tri-aṅga with three planes of offsets (pañcaratha)

triratha with three projections (dvi-aṅga)

udgama pediment of interconnected caitya-dormers (candraśālās)

uraḥśṛṅga central leaning half spire

valabhī rectangular superstructure-type with barrel-vault

varaṇḍikā upper wall-parapet separating frieze from superstructure

vedī altar

vedībandha basal wall-mouldings

veṇukośa ‘nodes of bamboo’, sheath; corner ‘cage’ of curvilinear spire

yakṣa-gaṇa dwarfish nature sprite

yoga meditational system

yogin yogi, practitioner of yoga

అమలకా ‘మైరోబోలన్ ఫ్రూట్’; లాటినా నాగర దేవాలయాల కిరీటం 

aṇḍa అండ ‘గుడ్డు’; స్పైర్

anekāṇḍaka అనేకాండ ‘ఒక-స్పైర్డ్ కాదు’; బహుళ-స్పైర్డ్

ఆలయ నిర్మాణం యొక్క ప్రధాన నిలువు లేదా సమాంతర విభజన

అంటారాలా గర్భగుడి తలుపు ముందు స్థలాన్ని కవర్ చేసింది

అంటరాపానా మోల్డింగ్స్ మధ్య రీసెజ్డ్ బ్యాండ్

aṣṭamaṅgala అష్టమంగళ ఎనిమిది శుభ చిహ్నాలు

āyāgapaṭa ఆయాగపట జైన బలిపీఠాన్ని అలంకరించారు

Blatlapañjara బ్లాట్లపంజరా  కొన్ని లాటినా యొక్క మూలలో మరియు పార్శ్వ బ్యాండ్ల మధ్య నిలువు విరామం

సూపర్ స్ట్రక్చర్స్, పజారా గూళ్లు మరియు పిల్లర్లతో అలంకరించబడ్డాయి

భద్రా సెంట్రల్ వాల్-డివిజన్; ఆఫ్‌సెట్

Bhadrāvalocanaభద్రావలోచన  ఓపెన్ లేదా స్క్రీన్డ్ బాల్కనీని సెంట్రల్ ఆఫ్‌సెట్‌గా ఉపయోగిస్తారు, సాధారణంగా ఇది ఒక సంధారా

మందిరము

భినా పునాది కోర్సు

bhūmi భూమి ‘earth’, level; అంతస్తు

భగమి-అమలకా రిబ్బెడ్ రాయి ఒక నాగర సూపర్ స్ట్రక్చర్ యొక్క ప్రతి అంతస్తును సూచిస్తుంది

భమి-ఖమ ప్లాట్‌ఫామ్-సెగ్మెంట్ భమి-అమలకాకు మద్దతు ఇచ్చే కార్నిస్‌లతో రూపొందించబడింది

bhūmi-prāsāda భూమి ప్రసాద చదరపు ఆలయ-రకం కార్నిస్‌ల సాధారణ అంతస్తులతో

బోధిసత్వుడు బుద్ధుడు

ఆరాధన కేంద్రంగా ఉపయోగించే కైత్య వస్తువు; స్టెపాతో బారెల్-వాల్డ్ హాల్;

డోర్మర్-విండో అలంకరణ మూలాంశం

కాక్రా వీల్, డిస్కస్; ధ్యానం యొక్క దృష్టి

candraśālā చంద్రశాల dormer-window అలంకరణ మూలాంశం

catuṣkī చతుషక్కి యూనిట్ / బే నాలుగు స్తంభాలు

cippikā చిప్పకా మైనర్ సైమా అచ్చు

dhotī గాయం-వస్త్రం దిగువ వస్త్రం

dvaja ధ్వజ స్కెప్టర్

dvi-aṅga ఆఫ్‌సెట్ యొక్క రెండు విమానాలు (త్రిరత గోడ)

ghaṇṭā ఘంటా బెల్ ఆకారపు ఫైనల్

గర్భా గర్భం

garbhagṛha గర్భగృహ, గర్భగుడి

Ghaṭapallavaఘంటాపల్లవ  వాసే-మరియు-ఆకుల మూలాంశం

gūḍhamaṇḍapa ఘాఢమండప మూసివేసిన హాల్

jagatī plinth; బేస్మెంట్ వేదిక

jāla గ్రిల్; కాల్చిన విండో

jāli మెష్ డిజైన్

జంబు చెట్టు, బహుశా జాక్‌ఫ్రూట్

జాక్‌ఫ్రూట్ నమూనాతో జంబు-ద్వాజా స్కెప్టర్; మానవ నివాసం మధ్యలో చెట్టు

ప్రారంభ కాస్మోగ్రఫీలో దక్షిణ ఖండం

ప్రారంభ విశ్వోద్భవ శాస్త్రంలో జంబుద్వాపా దక్షిణ నివాస ఖండం

Jīrṇoddhār జీర్ణోద్ధార  పవిత్ర పునర్నిర్మాణం, భర్తీ

kalaśa కుండ ఆకారపు టోరస్ అచ్చు; కుండ ఆకారపు ఫైనల్

నిర్మాణ పదాల 80 పదకోశం

kañjūr అవక్షేపణ టఫా రాయి

కపోటా క్వార్టర్ రౌండ్ అచ్చు

kapotapālī cyma-eave cornice

karṇa మూలలో గోడ-విభజన

నాగరా సూపర్ స్ట్రక్చర్ లో karṇāmalaka corner āmalaka

karṇa-kūṭa చదరపు మూలలో సూపర్ స్ట్రక్చర్ యొక్క ఎడిక్యులా

వక్ర స్పైర్ యొక్క ఖానా విభాగం; భమి-ఖానా చూడండి

ఖురా దిగువ వేదాబంధ యొక్క ‘గొట్టం’ అచ్చు

kīrttimukha ‘కీర్తి ముఖం’ అలంకార మూలాంశం

ఖురా పైన వంగిన భుజంతో కుంభ హై బేస్ అచ్చు

kūṭa square aedicula

మూలలోని ఎడిక్యులేతో kūṭina సూపర్ స్ట్రక్చర్-రకం

latā ‘లత’; నిలువు బ్యాండ్ లేదా śikhara యొక్క వెన్నెముక

నిలువు వెన్నుముకలతో లాటినా సూపర్ స్ట్రక్చర్-రకం

liṅga ‘గుర్తు’; Śiva యొక్క స్తంభం లాంటి చిహ్నం

సిఖారా యొక్క మధ్య బృందం

ప్రణాళిక లేదా ధ్యానం కోసం ఉపయోగించే మాసాలా రేఖాచిత్రం

maṇḍapa స్తంభాల హాల్

maṇḍir ఆలయం

మసీదు వెనుక గోడపై మియ్రాబ్ సెంట్రల్ సముచితం దిశను సూచిస్తుంది

మక్కా

మేళా ఫెయిర్, పండుగ

minr టవర్

mūlaprāsāda కేంద్ర ఆలయం ఒక సముదాయంలో

వివిధ రకాల ఉత్తర-భారతీయ స్పియర్‌లతో (ప్రధానంగా లాటినా మరియు శేఖారి) దేవాలయాలకు నగర సాధారణ పేరు

navāṇḍaka తొమ్మిది స్పైర్డ్

pañcāṇḍaka ఐదు స్పైర్డ్

pañcaratna ఐదు ‘ఆభరణాలు’; pañcāṇḍaka

pañjara సముచిత నమూనా ఒక అప్సిడల్ మందిరం ముందు పోలి ఉంటుంది; సెంట్రల్ బ్యాండ్ a

లాటినా టవర్; చూడండి bālapañjara

paṅkti రిజిస్టర్ anekānḍ ̣aka śikhara యొక్క దిగువ టవర్లకు మద్దతు ఇస్తుంది

paṇṇa-pacchi ప్రకృతి: ‘పూర్తి పర్సు’

phāṁsanā పిరమిడల్ పైకప్పు-రకం; పిరమిడల్ పైకప్పు-రకం చీలిక ఆకారపు శ్రేణి

గర్భగుడి ముందు గోడ గోడ

prāsāda ‘ప్యాలెస్, భవనం’; మందిరము

ప్రతిభద్ర ఉప-ఆఫ్‌సెట్ పార్కింగ్ భద్రా

pratilatā band in latina śikhara flanking madhyalatā

కర్త మరియు భద్ర మధ్య గోడ-ఆఫ్‌సెట్

pūrṇaghaṭa vase-of-పుష్కలంగా అలంకార మూలాంశం

puṣpa పువ్వు

puṣparatna పూల వజ్రాల అలంకరణ మూలాంశం

రత్న ‘ఆభరణం’; తరువాత బంగాలి రకం ఆలయం

ribāṭ p ట్‌పోస్ట్ ‘సన్యాసుల మరియు మిషనరీ యోధులకు అంకితం చేయబడింది

విశ్వాసం ’

sāndhāra ఒక పరివేష్టిత అంబులేటరీ కలిగి

śekharī కాంపాక్ట్ మల్టీ-స్పైర్డ్ నాగరా సూపర్ స్ట్రక్చర్

śikhara ‘టాప్-నాట్’; స్పైర్, సూపర్ స్ట్రక్చర్; దక్షిణ భారతదేశంలో, గోపురం నిర్మాణం

ఆలయ అంతస్తులకు పట్టాభిషేకం

skamba prop, support, స్తంభం; విశ్వం యొక్క ఫుల్క్రమ్

ఎగా స్పైర్లెట్

sthānakvāsī ఆలయం కాని ఆరాధన

sthānu స్థిరమైన ట్రంక్, వాటా, పోస్ట్, స్తంభం

నిర్మాణ పదాల పదకోశం 81

stūpa tumulus; బౌద్ధులు ఉపయోగించే ఘన అర్ధగోళ కర్మ నిర్మాణం మరియు

ఇతర శాఖలు

గర్భగుడి ముందు ఉన్న వెస్టిబ్యూల్ పైన ఉన్న ఉఖానాసా ఫ్రంటన్ లేదా యాంటిఫిక్స్

śū రసేనా పెడిమెంట్ పెద్ద పార్శ్వంతో నిండి ఉంటుంది, సాధారణంగా పార్శ్వంతో

సగం-కాండ్రాస్

tālapatra plam-leaf అలంకార మూలాంశం

toraṇa గేట్వే

tri-aṅga మూడు విమానాల ఆఫ్‌సెట్‌లతో (pañcaratha)

మూడు అంచనాలతో త్రిరత (dvi-aṅga)

ఇంటర్కనెక్టడ్ కైత్య-డోర్మర్స్ (కాండ్రాస్) యొక్క ఉడ్గామా పెడిమెంట్

uraḥśṛṅga సెంట్రల్ లీనింగ్ హాఫ్ స్పైర్

బాలాల్-వాల్ట్‌తో వాలాభా దీర్ఘచతురస్రాకార సూపర్‌స్ట్రక్చర్-రకం

varaṇḍikā ఎగువ గోడ-పారాపెట్ సూపర్ స్ట్రక్చర్ నుండి ఫ్రైజ్ను వేరు చేస్తుంది

vedī బలిపీఠం

vedībandha బేసల్ వాల్-మోల్డింగ్స్

veṇukośa ‘నోడ్స్ ఆఫ్ వెదురు’, కోశం; కర్విలినియర్ స్పైర్ యొక్క మూలలో ‘కేజ్’

yakṣa-gaṇa మరగుజ్జు ప్రకృతి స్ప్రైట్

యోగా ధ్యాన వ్యవస్థ

యోగిన్ యోగి, యోగా సాధన చేసేవాడు